Linh hồn ngôn ngữ và Visual Novel Reader

Mình học được khái niệm 言霊(Kotodama) - Linh hồn ngôn ngữ qua Visual Novel Amatsutsumi. Xin phép được spoil common route ở đây.
Makoto - nhân vật chính của chúng ta ở trong ngôi làng được tạo nên bởi những "Đứa con mang dòng máu của Chúa". Họ sở hữu năng lực đặc biệt - Kotodama - sai khiến người khác bằng lời nói ở thể ra lệnh. Vì lẽ đó, người dân trong làng có một quy định là không giao tiếp bằng miệng với nhau.
Makoto vì tò mò, cũng như lời nói văng vẳng trong đầu đã rời khỏi làng, đi đến nơi mà mình có thể tự do giao tiếp với con người. Tại thị trấn nơi cậu đi đến, cậu được trải nghiệm rất nhiều điều, hiểu ra được ý nghĩa của Kotodama - năng lực được ban cho họ là gì. Cậu nhận ra chỉ bằng lời nói thôi, số mệnh con người có thể thay đổi trước cửa tử.

Câu chuyện trên cho thấy ý nghĩa ẩn sâu bên trong tác phẩm của Mikage - ngôn ngữ không đơn thuần chỉ là những chữ cái ghép lại với nhau. Nó chứa đựng linh hồn, cảm xúc, tính cách,...những gì hình thành nên một con người. Lắm lúc chúng ta đọc những mẩu truyện mà chỉ vì một vài lời nói nào đó, con người có thể thay đổi hoàn toàn, hay sống chết vì nó. Ý nghĩa đó được đào sâu trong Amatsutsumi - một Kamige thực sự tỏa sáng trong việc xây dựng theme mang ý nghĩa rất độc đáo và sâu sắc.

Ở Nhật thời đại này, Kotodama vẫn là một khái niệm phổ biến được lưu truyền cho thế hệ sau. Tác giả viết ra những tác phẩm văn học đều chú trọng đến ngôn từ. Ở mảng Visual Novel, chúng ta có những cây bút xuất sắc như: Masada, Romeo, Ou Jackson, Wataru,..và nhiều người khác đã biến các Eroge của họ thành những sản phẩm sánh ngang với các tác phẩm văn học đương đại về cách viết (theo ý mình). Và có một phần mềm mọc lên đang làm phai đi Kotodama mà họ cất công xây dựng.

Hiện nay, phần mềm đó được những người không biết tiếng Nhật dùng để đọc Eroge chưa được dịch. Đó là Visual Novel Reader

Phần mềm này copy text và dịch nó qua nhiều loại từ điển trong một khoảng thời gian rất ngắn. Nó còn có nhiều chức năng khác cung cấp cho người đọc khả năng nhận biết cách đọc từng chữ, phát âm ra sao, voice on text,...Câu hỏi mình đặt ra ở đây.

Liệu đọc Visual Novel bằng VNR có đúng là đọc Visual Novel không ?

Theo mình là không, và đây là những lý do.

1) Dịch thô:
Nếu biết tiếng Nhật, các bạn sẽ biết 1 Kanji có thể mang rất nhiều nghĩa. VNR chỉ là một phần mềm dịch đơn thuần, nó chỉ auto search và lấy 1 trong một vài nghĩa của một từ Kanji. Vì vậy, nếu hên thì nó sẽ bốc dính nghĩa chuẩn, còn không thì câu đó chả ra gì.
Vì là máy nên cách dịch của nó tất nhiên sẽ rất máy móc. Hầu hết tất cả mệnh đề quan hệ nó đều dịch "Nếu...thì" khiến câu cú trở nên lặp đi lặp lại, không giữ được flow của câu thoại.

2) Không được Edit:
Nhiệm vụ của các Editor trong bất kì nhóm dịch giả nào, là kết nối các câu được dịch của người dịch thành một thể thống nhất. Văn phong trôi chảy, câu đầu nối tiếp câu sau, làm cả bộ máy trơn tru, dễ hiểu hơn. Editor là trái tim của cả bộ khi sản phẩm liên quan đến những câu "đùa" hay một từ gì đó chỉ được dùng ở JAP mà không có trong từ điển Việt, cũng như Eng.
VNR mất đi yếu tố đó, nó chỉ là một tập hợp những câu được dịch thô, câu trước có thể đá câu sau, và cứ tiếp tục như thế, nó tạo thành một chuỗi những câu chả ăn khớp gì cả. Bạn không biết nghĩa bạn dùng VNR, chính vì thế bạn chỉ xem nghĩa câu đó là gì, mà không để tâm đến câu trước là gì, có ăn nhập đến câu mình đang đọc không.

3) Mất đi văn phong:
Theo mình, đây chính là hệ quả tệ nhất khi đọc bằng VNR. Những tác phẩm của các cây bút kể trên đều không thể được đọc bằng VNR. Cách họ sử dụng ngôn từ rất linh hoạt, uyển chuyển, đầy ẩn ý,..khiến một cỗ máy không thể nào nhận diện được.

Mình sẽ minh họa 3 ý kiến trên qua 2 câu rất hay của Wataru:
Bản dịch Google:
"Thị trấn được thành lập xung quanh các khách sạn và trung tâm mua sắm nằm ở phía trước nhà ga là do quy hoạch đô thị không đủ, các tòa nhà cũ và các tòa nhà mới được trộn lẫn.
Ngoài ra, liên kết với các bức tranh của Dali. Các bóng, thánh và đục, mới và cũ trộn lẫn với sự hỗn loạn, là xa trật tự nhưng vẻ đẹp đặc biệt đã làm cho một cảm giác kỳ lạ để đỏ mặt trái tim của họ."

Bản dịch của mình:
"Thành phố với những tòa khách sạn và trung tâm thương mại được thành lập ở trung tâm khu dân cư tọa lạc phía trước nhà ga, là sản phẩm của kế hoạch đô thị không hoàn toàn à ? Tòa nhà cũ và mới đan lẫn vào nhau.
Hoặc có thể là nó có mối quan hệ gắn kết với những bức họa của Dali. Như tính thiêng liêng bị vẩn đục, hình bóng mang sự hỗn mang giữa cũ và mới đan hòa vào nhau đó khác xa cái gọi là bình thường, nhưng chính vẻ đẹp từ sự độc đáo ấy lại làm cảm xúc kì lạ ở sâu trong lồng ngực này thổn thức."
Hiểu ý mình chứ ?

Ngoài ra còn rất nhiều lý do khác, nhưng 3 lý do trên là nổi bật nhất. Chưa kể còn từ tượng thanh, tượng hình, câu đùa, cụm từ ghép,...Nhưng mình sẽ không đề cập ở đây.

Kết bài:
Từ những lý do trên, có thể thấy rằng VNR thậm chí gặp khó khăn chỉ về mặt từ vựng và nghĩa, chưa bàn về Kotodama. Nó không thể nào mang lại cảm xúc cho người đọc được - vì nó chỉ là cỗ máy mà thôi. Visual Novel cũng một phần giống như sách vậy, nếu các câu không gây hấp dẫn, hay bạn không hiểu nó, thì khả năng cao là dù bạn có đến đoạn có chữ Fin hay Credit, bạn cũng chả hiểu cái quái gì về nó ngoài plot chung. Ngôn từ mang vẻ đẹp riêng của nó, chính vì vậy các đại danh hào mới được ca tụng cho đến ngày nay. Việc dùng VNR đọc Cross Channel cũng giống như bỏ thơ của Shakespeare vào Google dịch vậy.

Lời khuyên chân thành:
Tránh xa tất cả Visual Novel Jap nếu bạn không biết tí gì về Nhật ngữ. Nếu sử dụng nó bằng mục đích khác (aka fap) thì cứ tự nhiên. Nhưng, xin đừng tự nhận mình đã đọc nó rồi, Bạn không đọc một cuốn sách trong một thứ tiếng hoàn toàn xa lạ với mình, nên cũng đừng chạm vào nó khi bạn chưa đủ trình độ ngôn ngữ. Đó là sự thật mất lòng áp dụng trong mọi loại hình văn học. Ngoài ra, nó cũng chứng tỏ bạn không tôn trọng tác giả - những người dày công, mày mò viết nên từng câu chữ liên kết với nhau - cuối cùng cũng chỉ để bị một ai đó down Cracked về miễn phí và thưởng thức bản "kém cỏi" của nó. Đã down cracked - một việc làm tệ - rồi thì xin đừng nên dẫn tới hành động tệ khác.

Đừng tự hại bản thân phải dành chục tiếng (nếu đọc) chỉ để đọc một mớ hỗn độn. Mà hãy bảo vệ Linh hồn ngôn ngữ của tác phẩm, cũng như của tác giả. Dù điều đó có gây thiệt cho bản thân đi nữa.

Bài viết mang ý kiến cá nhân. Đồng ý hay không dựa vào cá nhân người đọc.